Sau khi cùng với Đảng ta lãnh đạo nhân dân làm lên cách mạng tháng Tám thành công, ngày 02/9/1945, tại Quảng trường Ba Đình (Hà Nội), thay mặt Chính phủ lâm thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã trịnh trọng đọc bản Tuyên ngôn Độc lập, tuyên bố với quốc dân đồng bào và toàn thể thế giới về nền độc lập của dân tộc Việt Nam và sự ra đời của nước Việt Nam dân chủ cộng hòa (nay là Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam).

          Bản Tuyên ngôn Độc lập được Chủ tịch Hồ Chí Minh soạn thảo ngay giữa lòng Hà Nội, tại số nhà 48 phố Hàng Ngang. Văn kiện quan trọng này được Chủ tịch Hồ Chí Minh trao đổi, lấy ý kiến đóng góp của các đồng chí trong Thường vụ Trung ương Đảng, các thành viên Chính phủ lâm thời, trong quần chúng nhân dân và tham khảo ý kiến của Archimedes L.A. Patti - đại diện cho quân Đồng minh. Tuyên ngôn Độc lập có 1.120 chữ, được sắp xếp trong 49 câu. Đây là một văn kiện lịch sử, văn bản pháp lý ngắn gọn, chặt chẽ, sắc bén, chứa đựng những nội dung cốt lõi, có cơ sở pháp lý vững chắc để không chỉ khẳng định chủ quyền quốc gia của dân tộc Việt Nam trước thế giới mà còn mở ra một thời kỳ mới của dân tộc ta – độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội.

          Trong bản Tuyên ngôn độc lập, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dẫn ra tư tưởng của hai bản tuyên ngôn nổi tiếng và tiến bộ ở thế kỷ XVIII, là Tuyên ngôn Độc lập của nước Mỹ năm 1776 và Tuyên ngôn Nhân quyền và Dân quyền của cách mạng Pháp năm 1791 để làm tăng sức thuyết phục cho những lý lẽ của mình trong Tuyên ngôn. Nhưng đó không phải chỉ là sự “sao chép”, “khuôn theo”  mà còn có sự “vượt trội” và khác biệt rất căn bản về quyền con người gắn liền với quyền dân tộc và khẳng định ý chí của cả dân tộc quyết tâm bảo vệ quyền con người và quyền tự do, độc lập dân tộc “Một dân tộc đã gan góc chống ách nô lệ của Pháp hơn tám mươi năm nay, một dân tộc đã gan góc đứng về phe Đồng minh chống phát-xít mấy năm nay, dân tộc đó phải được tự do ! Dân tộc đó phải được độc lập ! Vì những lẽ trên, chúng tôi, Chính phủ Lâm thời của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, trịnh trọng tuyên bố với thế giới rằng: Nước Việt Nam có quyền hưởng tự do và độc lập, và sự thật đã thành một nước tự do, độc lập. Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập ấy”.

Lời thề độc lập - Lời thề giữ nước thiêng liêng đã vang vọng khắp non sông, đất nước, động viên, cổ vũ dân tộc ta trong hành trình đấu tranh cho độc lập, tự do. Đây không chỉ là đòn phủ đầu vào âm mưu tái chiếm Đông Dương của thực dân Pháp và ý đồ can thiệp của các nước đế quốc đối với Việt Nam mà còn khẳng định trước công luận: Mọi hành vi xâm phạm độc lập, chủ quyền của nước Việt Nam độc lập là đều vi phạm luật pháp quốc tế, đi ngược với xu hướng phát triển của nhân loại tiến bộ. Kết tinh của tinh thần, ý chí và khát vọng độc lập, tự do; kiên trì đấu tranh cho độc lập, tự do của nhân dân Việt Nam, Tuyên ngôn Độc lập đã khẳng định quyền thiêng liêng, bất khả xâm phạm của dân tộc Việt Nam, ý chí sắt đá không gì lay chuyển nổi của dân tộc Việt Nam trong cuộc đấu tranh giành và bảo vệ độc lập dân tộc. Với tinh thần đoàn kết và ý chí sắt đá “Không có gì quý hơn độc lập, tự do”, dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí Minh, quân và dân ta đã tiến hành 30 năm kháng chiến thắng lợi chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược, hiếu chiến, có tiềm lực kinh tế và quân sự, kỹ thuật hiện đại hơn chúng ta nhiều lần; bảo vệ vững chắc chủ quyền biên giới, biển, đảo, giúp nhân dân Campuchia thoát khỏi chế độ diệt chủng Pôn pốt và Nhân dân Việt Nam đã, đang và sẽ tiếp tục làm hết sức mình để bảo vệ vững chắc độc lập, tự do, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc.

Trong lịch sử tư tưởng Việt Nam và lịch sử tư tưởng nhân loại, hiếm có văn kiện chính trị nào lại tích hợp ở đỉnh cao tinh hoa trí tuệ, đồng thời mang giá trị bền vững như bản Tuyên ngôn Độc lập năm 1945 của Chủ tịch Hồ Chí Minh. 79 năm đã trôi qua, đất nước Việt Nam và thế giới đã có nhiều thay đổi sâu sắc về mọi mặt, nhưng bản Tuyên ngôn Độc lập năm 1945 của Chủ tịch Hồ Chí Minh vẫn có sức sống trường tồn và tính thời sự sâu sắc, là bản hùng ca thôi thúc, cổ vũ, soi đường cho dân tộc Việt Nam trên hành trình xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, hiện thực hóa khát vọng Việt Nam phát triển mạnh mẽ, hùng cường, phồn vinh, hạnh phúc./.

MAI THANH VĂN

(Ban CHQS thành phố Phan Thiết)