NHỮNG NỘI DUNG CỐT LÕI CỦA CHUYÊN ĐỀ NĂM 2023 HỌC TẬP VÀ LÀM THEO TƯ TƯỞNG, ĐẠO ĐỨC, PHONG CÁCH HỒ CHÍ MINH VỀ XÂY DỰNG VĂN HÓA, CON NGƯỜI VIỆT NAM ĐÁP ỨNG YÊU CẦU PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG QUÊ HƯƠNG, ĐẤT NƯỚC
Chủ tịch
Hồ Chí Minh là nhà tư tưởng vĩ đại, nhà lý luận thiên tài của cách mạng Việt
Nam. Toàn bộ di sản tư tưởng của Người là một kho báu văn hóa của dân tộc, hàm
chứa nhiều lĩnh vực rộng lớn và phong phú, đặc sắc và sáng tạo, rất trí tuệ và
đậm chất nhân văn. Trong đó, tư tưởng về văn hóa, con người chiếm một vị trí đặc
biệt quan trọng.
I. TƯ TƯỞNG, ĐẠO ĐỨC, PHONG CÁCH HỒ CHÍ MINH VỀ VĂN HÓA
1. Quan niệm về văn hóa
Khái
niệm văn hóa mà Chủ tịch Hồ Chí Minh nêu ra đã khái quát nội dung rộng nhất của
phạm trù văn hóa, bao hàm các hoạt động vật chất và tinh thần của con người
cùng với các giá trị mà con người sáng tạo ra nhằm đáp ứng lẽ sinh tồn, đồng
thời cũng là mục đích sống của loài người, là nguồn gốc, động lực sâu xa của
văn hóa. Điểm đặc sắc và độc đáo trong định nghĩa này là Chủ tịch Hồ Chí Minh
đã nhấn mạnh đến một vấn đề rất quan trọng: Phương thức sử dụng các kết quả
của sự sáng tạo. Đây chính là thước đo trình độ văn hóa của con người. Nếu
phương thức sử dụng đúng, nó sẽ nhân đạo hóa đời sống xã hội.
Cống
hiến của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong phát triển, nâng tầm văn hóa Việt Nam còn
thể hiện trong việc đưa ra 5 định hướng lớn để xây dựng nền văn hóa dân tộc:
“1.
Xây dựng tâm lý: Tinh thần độc lập tự cường.
2. Xây
dựng luân lý: Biết hy sinh mình, làm lợi cho quần chúng.
3. Xây
dựng xã hội: Mọi sự nghiệp có liên quan đến phúc lợi của ND trong XH
4. Xây
dựng chính trị: Dân quyền.
5. Xây
dựng kinh tế”.
2. Văn hóa là mục tiêu, động lực của
sự phát triển
Năm
1945, Cách mạng Tháng Tám thành công. Trong phiên họp đầu tiên của Hội đồng Chính
phủ ngày 03/9/1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh nêu lên 6 nhiệm vụ cấp bách của Nhà nước Việt Nam dân chủ cộng hòa, trong đó có 2 nhiệm vụ cấp bách
thuộc về văn hóa:
Một là, cùng với diệt giặc đói phải diệt
giặc dốt.
Hai
là, phải giáo dục
tinh thần cho Nhân dân. Người khẳng định: “Một dân tộc dốt là một dân tộc yếu”.
Trong
bộn bề công việc của Nhà nước chống lại giặc đói, giặc dốt, giặc ngoại xâm, dưới
sự chỉ đạo của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Hội nghị Văn hóa toàn quốc lần thứ nhất
khai mạc ngày 24/11/1946 tại Nhà hát Lớn thành phố Hà Nội. Trong diễn văn khai
mạc, Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định: “Nền văn hóa mới của nước nhà lấy hạnh
phúc của đồng bào, của dân tộc làm cơ sở”; “Văn hóa liên lạc mật thiết với
chính trị”. “Phải làm thế nào cho văn hóa vào sâu trong tâm lý của quốc dân”.
“Văn hóa phải làm thế nào cho ai cũng có lý tưởng tự chủ, độc lập, tự do”; phải
làm thế nào cho mỗi người dân Việt Nam, từ già đến trẻ, cả đàn ông và đàn bà ai
cũng hiểu nhiệm vụ của mình và biết hạnh phúc của mình nên được hưởng. “Số phận
dân ta là ở trong tay dân ta”. Người nêu một chân lý “Văn hóa phải soi đường cho quốc dân đi”… “Phải đem văn hóa lãnh đạo quốc
dân để thực hiện độc lập, tự cường, tự chủ”. Người nhấn mạnh: “Trong công cuộc
kiến thiết nước nhà có bốn vấn đề cùng phải chú ý đến, cùng phải coi trọng
ngang nhau: chính trị, kinh tế, xã hội, văn hóa”.
Theo
quan điểm Chủ tịch Hồ Chí Minh, văn hóa là mục tiêu - nhìn một cách tổng quát -
là quyền sống, quyền sung sướng, quyền tự do, quyền mưu cầu hạnh phúc; là khát
vọng của Nhân dân về các giá trị chân, thiện, mỹ. Đó là một xã hội dân là chủ
và dân làm chủ, công bằng, văn minh, ai cũng có cơm ăn áo mặc, ai cũng được học
hành; một xã hội mà đời sống vật chất và tinh thần của Nhân dân luôn được quan
tâm và không ngừng nâng cao, con người có điều kiện phát triển toàn diện.
Tiếp cận
các lĩnh vực văn hóa cụ thể trong tư tưởng Hồ Chí Minh, động lực có thể
nhận thức ở các phương diện sau:
Văn hóa chính trị: Văn hóa không thể đứng ngoài mà phải
ở trong chính trị, là một trong những động lực có ý nghĩa soi đường cho quốc
dân đi, lãnh đạo quốc dân để thực hiện độc lập, tự cường, tự chủ.
Văn hóa kinh tế: Văn hóa không thể đứng ngoài mà phải
đứng trong kinh tế, nghĩa là văn hóa không hoàn toàn phụ thuộc vào kinh tế, mà có vai trò tác động tích cực trở lại
kinh tế.
Văn hóa xã hội: Giải phóng về chính trị thì văn hóa mới
có điều kiện phát triển. Xã hội thế nào văn hóa thế ấy. Phải làm cách mạng giải
phóng dân tộc, giành chính quyền về tay nhân dân, giải phóng chính trị, giải
phóng xã hội, đưa Đảng Cộng sản Việt Nam lên địa vị cầm quyền, thì mới giải
phóng được văn hóa.
Văn hóa văn nghệ: Góp phần nâng cao lòng yêu nước, lý
tưởng, tình cảm cách mạng, sự lạc quan, ý chí, quyết tâm và niềm tin vào thắng
lợi cuối cùng của cách mạng.
Văn hóa giáo dục: Giúp con người hiểu biết quy luật
phát triển của xã hội, đào tạo con người mới, cán bộ mới.
Văn hóa đạo đức, lối sống: Nâng cao phẩm giá, phong cách lành mạnh
cho con người, hướng con người vươn tới các giá trị “chân, thiện, mỹ”.
Văn hóa pháp luật: Đảm bảo dân chủ, trật tự, kỷ cương,
phép nước.
Với tư
cách là mục tiêu, động lực của sự phát triển, Chủ tịch Hồ Chí Minh đề ra nhiệm
vụ của văn hóa: “Phải làm thế nào cho văn
hóa vào sâu trong tâm lý của quốc dân, nghĩa là văn hóa phải sửa được tham nhũng,
được lười biếng, phù hoa, xa xỉ... văn hóa phải làm thế nào cho ai cũng có lý
tưởng tự chủ, độc lập, tự do... làm thế nào cho quốc dân có tinh thần vì nước
quên mình, vì lợi ích chung mà quên lợi ích riêng mình” .
3. Văn hóa góp phần khẳng định bản sắc
dân tộc gắn liền với tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại
Trong
quá trình đấu tranh giải phóng dân tộc, ngay từ rất sớm, Chủ tịch Hồ Chí Minh
đã nhận thức được vai trò quan trọng của văn hóa đối với công cuộc xây dựng và
kiến thiết nước nhà. Người chỉ rõ: “Một dân tộc dốt là một dân tộc yếu”. Vì vậy, ngay trong lúc bộn bề của những công việc cấp
bách trong những ngày đầu thành lập nước, Người vẫn chú trọng xây dựng một nền
văn hóa mới, có nội dung cách mạng, vì hạnh phúc của Nhân dân.
Trước
hết, nền văn hóa mới mà Chủ tịch Hồ Chí Minh chủ trương xây dựng là nền văn hóa
có tính chất dân tộc. Đó là nền văn hóa gắn liền với dân tộc, có gốc rễ từ dân
tộc, mang tâm hồn dân tộc và là diện mạo của dân tộc.
Theo
Chủ tịch Hồ Chí Minh, âm nhạc dân tộc ta rất độc đáo. Bác đã đi nhiều nơi trên
thế giới, nhưng Bác vẫn nhớ những câu hát của dân ta. Ta có nhiều câu hát dân
ta hay lắm. Bây giờ phải khai thác và phát triển nó lên. Người nhấn mạnh: “Những người cộng sản rất quý trọng cổ điển.
Có nhiều dòng suối tiến bộ chảy từ ngọn nguồn cổ điển đó. Càng thắm nhuần chủ
nghĩa Mác - Lênin, càng phải coi trọng truyền thống tốt đẹp của cha ông” .
Theo
Chủ tịch Hồ Chí Minh, tiếp biến văn hóa là một quy luật, “văn hóa Việt Nam ảnh hưởng lẫn nhau của văn hóa Đông phương và Tây
phương chung đúc lại... Tây phương hay Đông phương có cái gì tốt ta học lấy để
tạo ra nền văn hóa Việt Nam”. Vì vậy, cùng với bảo tồn và phát
huy bản sắc văn hóa dân tộc, Người luôn chú trọng chắt lọc tinh hoa văn hóa
nhân loại để làm giàu cho văn hóa Việt Nam, xây dựng văn hóa Việt Nam hợp với
tinh thần dân chủ.
Nghị
quyết của UNESCO vinh danh Chủ tịch Hồ Chí Minh nêu rõ: “Những đóng góp quan trọng và nhiều mặt của Chủ
tịch Hồ Chí Minh trên các lĩnh vực văn hóa, giáo dục và nghệ thuật chính là sự
kết tinh của truyền thống văn hóa hàng ngàn năm của dân tộc Việt Nam, và những
tư tưởng của Người là hiện thân của những khát vọng của các dân tộc mong muốn
được khẳng định bản sắc văn hóa của mình và mong muốn tăng cường sự hiểu biết lẫn
nhau giữa các dân tộc”.
4. Văn hóa là một mặt trận, người hoạt
động văn hóa là chiến sĩ trên mặt trận ấy
Đây là
một luận đề văn hóa Việt Nam độc đáo của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Trước hết, cần
nhấn mạnh tầm quan trọng và vai trò độc lập của văn hóa với tư cách là một mặt
trận như các mặt trận chính trị, kinh tế, quân sự. Nhưng mặt khác phải thấy
quan hệ và sự tác động lẫn nhau giữa các “mặt trận”. Mối quan hệ giữa văn hóa,
văn nghệ với kinh tế và chính trị được Chủ tịch Hồ Chí Minh xác định: “Văn hóa, nghệ thuật cũng như mọi hoạt động
khác, không thể đứng ngoài, mà phải ở trong kinh tế và chính trị”. Ý nghĩa và bản chất của mặt trận
văn hóa và chiến sĩ văn hóa chính là ở chỗ đó. Nghĩa là, cũng như các chiến sĩ
khác, chiến sĩ nghệ thuật có nhiệm vụ nhất định, tức là phụng sự kháng chiến,
phụng sự Tổ quốc, phụng sự Nhân dân, trước hết là công, nông, binh.
Văn
hóa là một mặt trận nên có tính chất phức tạp của mặt trận, và những người làm
công tác trên mặt trận đó phải có những đức tính của người chiến sĩ như lập trường
đúng, tư tưởng đúng, hiểu thấu, liên hệ và đi vào đời sống của Nhân dân để bày
tỏ tinh thần kiên quyết và anh dũng của quân ta, đồng thời để giúp phát triển
và nâng cao tinh thần ấy. Chiến sĩ văn hóa phải là những người dũng cảm, kiên
cường để chống lại những thế lực phản văn hóa. “Cây bút phục vụ chính nghĩa trong tay nhà văn chiến đấu có một lực lượng
cực kỳ mạnh mẽ...”.
5. Văn hóa phải phục vụ Nhân dân, quần
chúng nhân dân phải được hưởng thụ các giá trị văn hóa
Theo
Chủ tịch Hồ Chí Minh, văn hóa phải phục vụ Nhân dân, lấy hạnh phúc của Nhân
dân, của dân tộc làm mục tiêu. Độc lập, tự do phải đi đến ấm no, hạnh phúc và sự
phát triển, tức văn hóa phải nhằm mục tiêu phục vụ và nâng cao đời sống con người.
Chủ tịch Hồ Chí Minh từng nói: Không có Nhân
dân thì không có Bác. Sự nghiệp cách mạng, sự nghiệp văn hóa của Người là sự
nghiệp vì dân. Theo Người, suy nghĩ, hành động, sáng tác đều phải xuất phát từ
cái tâm: Vì Nhân dân phục vụ. Những người làm công tác văn hóa muốn tìm thấy sự
thay đổi, sự ham mê thật “phải trở về với cuộc sống thực tại của con người”, tức
là nghệ thuật phải gần với cuộc sống.
Người
yêu cầu phải học cách nói, tiếng nói của quần chúng; “khi viết, khi nói phải
làm sao cho quần chúng đều hiểu, đều tin, đều quyết tâm theo lời kêu gọi của
mình. Bao giờ cũng phải tự hỏi: “Ta viết
cho ai xem? Nói cho ai nghe?”, “Nếu các bạn viết mà quần chúng hiểu, quần chúng
ham đọc, quần chúng khen hay, thế là các bạn tiến bộ. Trái lại, các bạn chưa
thành công”.
Người
khẳng định: “Chỉ có nhân dân mới nuôi dưỡng
cho sáng tác của nhà văn bằng những nguồn nhựa sống. Còn nếu nhà văn quên điều
đó - nhân dân cũng sẽ quên anh ta”. Quần chúng còn là những người kiểm
nghiệm sản phẩm. Vì vậy, viết xong đọc đi, sửa lại bốn, năm lần chưa đủ, mà “phải nhờ một số đồng chí công, nông, binh đọc
lại. Chỗ nào ngúc ngoắc, chữ nào khó hiểu, họ nói ra cho thì phải sửa lại”. Cuối cùng phải thấy rằng, đồng bào
đang chờ đợi và phải được hưởng thụ các sản phẩm văn hóa.
II. TƯ TƯỞNG ĐẠO ĐỨC, PHONG CÁCH HỒ CHÍ MINH VỀ XÂY DỰNG CON NGƯỜI MỚI
1. Quan niệm về con người
Theo
quan điểm Chủ tịch Hồ Chí Minh, con người là một chỉnh thể thống nhất về trí lực,
tâm lực, thể lực, vừa tồn tại tư cách cá nhân, vừa là thành viên của gia đình
và của cộng đồng, có cuộc sống tập thể và cuộc sống cá nhân hài hòa, phong phú.
Trong mỗi con người đều có tính tốt và tính xấu.
Chủ tịch
Hồ Chí Minh cũng cho ta hiểu biết về yếu tố sinh vật của con người. Theo Người,
“dân dĩ thực vi tiên”; “dân chỉ biết rõ giá trị của tự do, độc lập khi mà dân
được ăn no, mặc đủ”. Vì vậy, mọi đường lối, chủ trương, chính sách, nhiệm vụ phải
thực hiện ngay làm cho dân có ăn, có mặc, có chỗ ở, có học hành.
2. Xây dựng con người mới - vấn đề có
ý nghĩa chiến lược
Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, con người là vốn
quý nhất, động lực, nhân tố quyết định thành công của sự nghiệp cách mạng. Suốt
cuộc đời hoạt động cách mạng, từ khi ra đi tìm đường cứu nước đến lời Di chúc
cuối cùng, lúc là thầy giáo, khi là nhà báo, nhà vǎn, là Chủ tịch nước... Chủ
tịch Hồ Chí Minh luôn luôn coi các vấn đề của con người, các công việc của con
người, sự nghiệp trồng người là mục tiêu, là mối quan tâm thường trực, là trách
nhiệm vẻ vang của mình.
Trong hàng ngàn bài viết và lời nói của mình,
từ lá thư đầu tiên gửi cụ Phan Chu Trinh nǎm 1913, đến lời Di chúc cuối cùng,
vấn đề tha thiết nhất và thống thiết nhất ở Chủ tịch Hồ Chí Minh là các vấn đề
của con người. Mong muốn cháy bỏng trong suốt cuộc đời hoạt động của Người là
làm sao Nhân dân ta, những người cùng khổ, trẻ em, thanh niên, phụ nữ, người
già cả đều vui vẻ khoẻ mạnh, ai cũng có cơm ăn, có áo mặc, được học hành, và sống
trong hòa bình, tình hữu nghị, sự yêu thương, niềm hạnh phúc và đều được phát
triển toàn diện về đức, trí, thể, mỹ.
Với triết lý nhân văn hành động, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã
nói: Nghĩ cho cùng, mọi vấn đề... là vấn đề ở đời và làm người. Ở đời và làm
người phải yêu nước thương dân, thương nhân loại đau khổ bị áp bức, “Nhân dân ta từ lâu đã sống với nhau có tình
có nghĩa”.
Để xây
dựng thành công chủ nghĩa xã hội, Người yêu cầu phải tích cực, chủ động xây dựng
con người mới phát triển toàn diện. “Muốn
có chủ nghĩa xã hội thì trước hết phải xây dựng những con người xã hội chủ
nghĩa”. Người coi việc
xây dựng con người xã hội chủ nghĩa là một nhiệm vụ chiến lược lâu dài, gian khổ,
đầy chông gai nhưng cũng hết sức vẻ vang và tự hào. Người nói: “Vì lợi ích mười năm thì phải trồng cây, vì
lợi ích trăm năm thì phải trồng người. Chúng ta phải đào tạo ra những công dân
tốt và cán bộ tốt cho nước nhà” . Trước khi
qua đời, Chủ tịch Hồ Chí Minh vẫn trăn trở với chiến lược trồng người: “Bồi dưỡng
thế hệ CM cho đời sau là một việc rất quan trọng và rất cần thiết”.
3. Tiêu chuẩn con người mới
Theo
Chủ tịch Hồ Chí Minh, người ta mới sinh ra đều tốt cả, nhưng về sau do ảnh hưởng
của bố mẹ, bạn bè, xã hội mà dần dần mỗi người một khác. Đồng thời, ngay trong
“mỗi con người đều có thiện và ác ở trong lòng”; mỗi xã hội đều có thước đo cái thiện,
cái ác của nó. Vì lẽ đó, khi kiến tạo một xã hội mới, trước hết phải tích cực,
chủ động xây dựng những con người, những nhân cách cho xã hội đó. Vì vậy: “Ta phải biết làm cho phần tốt ở trong mỗi
con người nảy nở như hoa mùa xuân và phần xấu bị mất dần đi... Đối với những
người có thói hư tật xấu, trừ hạng người phản bội lại Tổ quốc và nhân dân, ta
cũng phải giúp họ tiến bộ bằng cách làm cho cái phần thiện trong con người nảy
nở để đẩy lùi phần ác, chứ không phải đập cho tơi bời”.
Con
người mà Chủ tịch Hồ Chí Minh hướng đến xây dựng, trước hết, là
con người có lý tưởng sống cao đẹp, sống vì mọi người và có tinh thần đấu tranh
vì sự nghiệp giải phóng con người và xã hội loài người, đó là con người “hồng
thắm”; thứ hai, là con người có đạo đức trung thực, thẳng thắn,
liêm khiết, khiêm tốn, dũng cảm, đó là con người “có đức”. Để những con người
“hồng thắm” và “có đức” này mang lại lợi ích cho mình và cho xã hội thì cần phải
có sự hiểu biết, năng lực chuyên môn và thể hiện ở hành động, hiệu quả trong
lao động cần cù sáng tạo, đó là con người “chuyên sâu” và “có tài”.
Xây dựng con người toàn
diện bao gồm:
- Có ý thức làm chủ,
tinh thần tập thể xã hội chủ nghĩa và tư tưởng “mình vì mọi người, mọi người vì
mình”.
- Cần kiệm xây dựng đất
nước, hăng hái bảo vệ Tổ quốc.
- Có lòng yêu nước nồng
nàn, tinh thần quốc tế trong sáng.
- Có phương pháp làm việc
khoa học, phong cách quần chúng, dân chủ, nêu gương.
4. Nhân cách văn hóa của người cán bộ, đảng viên
Theo Chủ tịch Hồ Chí
Minh, nhân cách văn hóa của người cán bộ, đảng viên và những người lãnh đạo
cách mạng phải gắn bó với Nhân dân, vừa phải làm gương mẫu cho Nhân dân noi
theo. Điều cốt lõi của nhân cách văn hóa của người cách mạng là “Quyết tâm suốt đời đấu tranh cho Đảng, cho
cách mạng. Đó là điều chủ chốt nhất”.
Người yêu cầu đội ngũ cán bộ, đảng viên và các nhà lãnh đạo cách mạng của Đảng
phải “ra sức làm việc cho Đảng, giữ vững
kỷ luật của Đảng, thực hiện tốt đường lối chính trị của Đảng. Đặt lợi ích của Đảng
và của Nhân dân lao động lên trên lên trước lợi ích của cá nhân mình. Hết lòng,
hết sức phục vụ Nhân dân. Vì Đảng, vì dân mà đấu tranh quên mình, gương mẫu
trong mọi việc. Ra sức học tập chủ nghĩa Mác-Lênin, luôn luôn dùng tự phê bình
và phê bình để nâng cao tư tưởng và cải tiến công tác của mình và cùng đồng
chí mình tiến bộ”.
Theo người, đạo đức cách
mạng có thể tóm tắt là:
“Nhận rõ phải, trái, giữ
vững lập trường.
Tận trung với nước, tận hiếu với dân”.
Để giúp cán bộ, đảng
viên và cán bộ lãnh đạo hoàn thiện được nhân cách văn hóa, Chủ tịch Hồ Chí Minh
thường xuyên nhấn mạnh đến công tác chỉnh đốn Đảng. Tổ chức Đảng có vai trò đặc
biệt trong việc rèn luyện, giáo dục, xây dựng nhân cách văn hóa cho từng cán bộ,
đảng viên. Người yêu cầu:
“- Chỉnh Đảng phải làm từng
bước, phải có trọng tâm.
- Chỉnh huấn cán bộ trước
rồi mới chỉnh đốn chi bộ.
- Chỉnh huấn tư tưởng
trước rồi mới chỉnh đốn tổ chức. Chỉnh huấn cán bộ cao cấp phải do Trung ương
trực tiếp lãnh đạo vì đó là mấu chốt của việc chỉnh đốn toàn Đảng”
.
Chủ tịch Hồ Chí Minh đã
chú trọng xây dựng tiêu chuẩn nhân cách văn hóa của người cán bộ, đảng viên và
người lãnh đạo cách mạng. Người thường xuyên giáo dục, rèn luyện cán bộ, đảng
viên thực hiện các tiêu chuẩn sau:
1. Suốt đời kiên quyết
phấn đấu cho chủ nghĩa xã hội, chủ nghĩa cộng sản.
2. Rèn luyện tư tưởng vô
sản, sửa chữa tư tưởng sai lầm. Kiên quyết đứng trên lập trường của giai cấp
công nhân, không đứng chân trong chân ngoài.
3. Đặt lợi ích của Đảng
lên trên hết, trước hết. Biết đem lợi ích riêng của cá nhân phục tùng lợi ích
chung của cách mạng.
4. Tuyệt đối chấp hành
nghị quyết và kỷ luật của Đảng.
5. Liên hệ chặt chẽ với
quần chúng.
6. Luôn luôn cố gắng học
tập, thật thà tự phê bình và thành khẩn phê bình đồng chí mình.
Theo Chủ tịch Hồ Chí
Minh, một người cán bộ, đảng viên có nhân cách văn hóa là người phải luôn luôn
phấn đấu để hoàn thiện không ngừng. Người chỉ rõ: “Một dân tộc, một đảng và mỗi con người, ngày hôm qua là vĩ đại, có sức
hấp dẫn lớn, không nhất định hôm nay và ngày mai vẫn được mọi người yêu mến và
ca ngợi, nếu lòng dạ không trong sáng nữa, nếu sa vào chủ nghĩa cá nhân”
.
5. Xây dựng con người là cả “công trình” khoa học
Xây dựng con người mới
là công việc không đơn giản, nhiều khó khăn hơn bất kỳ công việc nào, không thể
một sớm một chiều mà thành công được. Xây dựng con người là cả một “công trình”
khoa học. Trước hết, đây là quá trình con người tự xây dựng mình là chính, không
chỉ về mặt thể lực mà cả đời sống vật chất và tinh thần trong sự phong phú đa dạng
của nó.
III. QUAN ĐIỂM CỦA ĐẢNG TA VỀ XÂY DỰNG VĂN HÓA, CON NGƯỜI TRONG
GIAI ĐOẠN HIỆN NAY
Xây dựng, phát triển văn hóa, con người có vai trò vô cùng quan trọng đối
với mục tiêu phát triển và tiến bộ xã hội vì nó góp phần kiến tạo nền tảng tinh
thần cho đất nước; tạo động lực, nguồn lực nội sinh cho sự phát triển bền vững
đất nước và khẳng định tính ưu việt của chế độ xã hội chủ nghĩa. Chính vì thế,
Đảng ta luôn chú trọng công tác xây dựng, phát triển văn hóa, con người Việt
Nam, đặc biệt là trong bối cảnh hội nhập quốc tế, toàn cầu hóa hiện nay.
Từ ngày thành lập đến
nay, Đảng ta luôn luôn coi trọng vai trò của văn hóa và hết sức quan tâm đến
công tác xây dựng văn hóa trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc và xây dựng
đất nước, nhất là trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội. Đồng thời, Đảng ta
khẳng định: Con người là chủ thể, giữ vị trí trung tâm trong chiến lược phát
triển; phát triển văn hóa, xây dựng con người vừa là mục tiêu, vừa là động lực
của sự nghiệp đổi mới.
Hội nghị Văn hóa toàn quốc ngày
24/11/2021 triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng là một sự kiện đặc biệt quan trọng, tiếp
tục khẳng định, làm rõ quan điểm, đường lối nhất quán của Đảng về
phát triển văn hóa, con người đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững
đất nước trong giai đoạn mới. Tổng
Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã chỉ rõ 06
nhiệm vụ:
(1) Khơi dậy mạnh mẽ hơn nữa tinh thần yêu nước, ý chí tự
cường, tinh thần đoàn kết, khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc của
toàn dân tộc; phát huy cao độ những giá trị văn hóa, sức mạnh và tinh thần cống
hiến của mọi người Việt Nam, tạo nguồn lực nội sinh và động lực đột phá để thực
hiện thành công mục tiêu phát triển đất nước đến năm 2025, 2030, tầm nhìn 2045
mà Đại hội XIII của Đảng đã đề ra.
(2) Xây dựng con người Việt Nam thời kỳ đổi mới,
phát triển, hội nhập với những giá trị chuẩn mực phù hợp, gắn với giữ gìn, phát
huy giá trị gia đình Việt Nam, hệ giá trị văn hóa, giá trị của quốc gia - dân tộc;
kết hợp nhuần nhuyễn những giá trị truyền thống với giá trị thời đại: yêu nước,
đoàn kết, tự cường, nghĩa tình, trung thực, trách nhiệm, kỷ cương, sáng tạo...
(3) Phát triển toàn diện và đồng bộ các lĩnh
vực văn hóa, môi trường văn hóa, đời sống văn hóa: bảo tồn, phát huy các giá trị
văn hóa truyền thống, tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại, đồng thời nâng cao
chất lượng, hiệu quả sáng tạo các giá trị văn hóa mới.
Xây dựng môi trường văn
hóa lành mạnh, văn minh, gắn liền với đấu tranh không khoan nhượng với cái xấu,
cái ác, phi văn hóa, phản văn hóa; bảo vệ những giá trị chân - thiện - mỹ. Nâng
cao đời sống văn hóa của nhân dân; xây dựng đời sống văn hóa vui tươi, lành mạnh,
hạnh phúc; khắc phục sự chênh lệch về trình độ phát triển và hưởng thụ văn hóa
giữa các vùng, miền của đất nước.
(4) Phát huy vai trò chủ thể sáng tạo, chủ thể
thụ hưởng văn hóa là nhân dân; tôn trọng và bảo vệ sự biểu đạt đa dạng của văn
hóa, của người dân, các dân tộc, các vùng, miền; phát triển các phong trào văn
hóa sâu rộng, thực chất; cải thiện điều kiện, nâng cao mức hưởng thụ văn hóa của
nhân dân, bảo đảm sự công bằng.
Đề cao, phát huy vai trò
tiên phong của đội ngũ trí thức, văn nghệ sĩ, của những người làm công tác văn
hóa.
(5) Chú trọng xây dựng Đảng và hệ thống chính
trị về văn hóa, về đạo đức; kiên quyết đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu
cực, để Đảng ta và hệ thống chính trị của nước ta thật sự là đạo đức, là văn
minh, tiêu biểu cho lương tri và phẩm giá con người Việt Nam.
Xây dựng văn hóa trong
lãnh đạo, quản lý; phát huy vai trò nêu gương của cán bộ, đảng viên, nhất là
cán bộ cấp chiến lược, người đứng đầu theo tư tưởng, đạo đức, phong cách văn
hóa của Chủ tịch Hồ Chí Minh.
(6) Xây dựng môi trường văn hóa số phù hợp với
nền kinh tế số, xã hội số và công dân số, làm cho văn hóa thích nghi, điều tiết
sự phát triển bền vững đất nước trong bối cảnh Cách mạng công nghiệp lần thứ
tư. Khẩn trương phát triển các ngành công nghiệp văn hóa, xây dựng thị trường
văn hóa lành mạnh.
Về những giải pháp trong thời gian tới,
Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng yêu cầu tiếp tục nâng cao nhận thức và năng lực
lãnh đạo của Đảng, sự quản lý của Nhà nước; tiếp tục đổi mới phương thức lãnh đạo
của Đảng và sự quản lý của Nhà nước nhằm bảo đảm sự thống nhất về tư tưởng và
hành động trong xây dựng, phát triển văn hóa từ trung ương đến cơ sở để đáp ứng
yêu cầu phát triển văn hóa, xây dựng con người Việt Nam trong thời kỳ phát triển
kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện
đại hóa và hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng.
IV. MỘT SỐ
NHIỆM VỤ, GIẢI PHÁP TRỌNG TÂM NHẰM PHÁT HUY GIÁ TRỊ VĂN HOÁ, SỨC MẠNH CON NGƯỜI
BÌNH THUẬN TRONG SỰ NGHIỆP XÂY DỰNG VÀ PHÁT TRIỂN QUÊ HƯƠNG
1. Tăng cường vai trò lãnh đạo của cấp uỷ đảng, đẩy mạnh công tác
tuyên truyền, quán triệt, nâng cao nhận thức cho cán bộ, đảng viên và các tầng
lớp nhân dân về vị trí, vai trò của văn hoá, con người trong sự nghiệp xây dựng,
phát triển quê hương BT
2. Tăng cường công tác quản lý nhà nước về văn hoá; nâng cao chất
lượng, hiệu quả các hoạt động văn hoá, văn học, nghệ thuật
3. Coi trọng xây dựng văn hoá trong Đảng và hệ thống chính trị
4. Tập trung xây dựng văn hoá, con người Bình Thuận phát triển toàn
diện về trí tuệ, thể chất, phẩm chất đạo đức
5. Xây dựng môi trường văn hoá lành mạnh; xây dựng và bồi dưỡng những
điển hình tiêu biểu về văn hoá
----------
Lê Hưng
[1]
Hồ
Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t.3, tr.458
[2]
Hồ
Chí Minh, Hội nghị Văn hóa toàn quốc lần I,1946
[3]
Hồ
Chí Minh: Về văn hoá, Bảo tàng Hồ Chí Minh xuất bản, H. 1997, tr.319-320.
[4]
Bác
Hồ với nghệ sĩ, Nxb Tác phẩm mới, H.1985, tr.335.
[5]
Hồ Chí Minh: Về văn hóa, Bảo tàng Hồ Chí Minh
xuất bản, H.1997, tr.350.
[6]
Giáo
trình cao cấp lý luận chính trị, Nxb Lý luận chính trị, Hà Nội, 2014, t.4,
tr.151.
[7]
Hồ
Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t.7, tr.246.
[8]
Hồ
Chí Minh: Văn hoá nghệ thuật cũng là một mặt trận, Nxb Văn học, H.1981, tr.356.
[9]
Bác
Hồ với văn nghệ sĩ, Nxb Tác phẩm mới, H.1985, tr.348.
[10]
Hồ
Chí Minh: Văn hóa nghệ thuật cũng là một mặt trận, tr.365.
[11]
Hồ
Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t.15, tr.668.
[12]
Hồ
Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t.13, tr.68.
[13]
Hồ
Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t.11, tr.528.
[14]
Hồ
Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t.15, tr.672.
[15]
Hồ
Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t.15, tr.672.
[16]
Hồ
Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t.11, tr.603
[17]
Hồ
Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t.11, tr.603
[18]
Hồ
Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t.9, tr.354
[19]
Hồ
Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t.7, tr.398
[20]
Hồ
Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t.15, tr.672